The Stranger on the Road to Emmaus - 006

Maksimal dəqiqlik

Peyğəmbərlər Allahın Sözlərini tumara yazırdı, bu adətən ya xüsusi emaldan keçmiş heyvan dərisi, ya da bitki liflərindən hazırlanmış papirus idi. Əlyazmaların orijinalına avtoqraf deyilirdi. Avtoqraflar o qədər də uzun ömürlü olmadığı üçün həmin tumarların surəti çıxarılırdı. Təbii ki, bütüm surətlər də əlyazma şəklində idi. Müqəddəs Yazını köçürənlər Yazının Allah Kəlamı olduğunu dərindən dərk edirdi, buna görə də Müqəddəs Kitabın surəti çıxarılması dünyada ən böyük dəqiqliyi əks etdirən sənətə çevrilmişdi.

Qədim ibrani dilində yazarkən,

Köçürənlər, mətnin əslinə maksimal dərəcədə sadiq qalsınlar deyə, işləri nə qədər ağır və ya yorucu olursa olsun, ağla batan və hətta “batmayan” hər cür ehtiyyat tədbirlərini istifadə edirdilər. Onlar hər kitabda ayrıca olaraq bütün hərfləri sayıb, ortaya düşən hərfi müəyyən edirdilər. Eyni qayda sözlərə də tətbiq olunurdu, sözlər sayılır və ortaya düşən söz qeyd edilirdi.

Orijinal avtoqrafın onun surəti ilə tamamilə eyni olduğuna əmin olmaq üçün həmin əməliyyat hər iki əlyazma ilə aparılırdı.

Müqəddəs Yazını köçürənlər öz işlərində o dərəcədə dəqiqliyə riayət edirdilər ki, Ölü Dənizin Əlyazmaları tapılıb (bu əlyazmalar Miladdan əvvəl təxminən 100-cü ildə yazılmışdı) yüz illər boyunca yenidən və yenidən surəti çıxarılan min il sonrakı əlyazmalar (Miladdan sonra 900-cü il) ilə müqayisə ediləndə mətnlər arasında gözəçarpan fərqlərin olmadığı aşkar edildi.

Miladdan sonra birinci yüzillikdə yaşayan yəhudi tarixçisi Flavili Yusif bu vəziyyəti öz xalqına təsvir edərək belə demişdi: Xalğımızın irsi olan bu kitablara verdiğimiz dəyər gördüyümüz əməllərdən açıq-aşkar bəlli olur. Çünki artıq neçə əsrin keçdiyinə baxmayaraq əlyazmaları köçürənlərdən hələ heç kim cürət edib orijinal mətnə nə əlavələr edib, nə onu dəyişdirib, nə də ki mətndən nəyi isə xaric edib. Bütün Yəhudilər təbiitən... bu kitabları ilahi hesab edərək..., onlara ehtiram göstərir.

Bu insanlar tamamilə əmin idi ki, Müqəddəs Yazının mətninə “əl gəzdirib” onu dəyişdirmək, Tanrının işinə qarışmaq, yəni cinayət törətmək deməkdir. Belə ki, bü gün əlimizdə tutduğumuz Bibliya mətninin peyğəmbərlərin yazdığı ilə eyni olduğuna şübhəmiz qalmamalıdır.

Bütün meyarlarına görə Bibliyanın tayı-bərabəri olmadığı bir kitab olduğuna dəlalət var. Buna görə də, Müqəddəs Kitab kimi tanıdığımız Bibliyanın bəşəriyyət tarixində ən çox istinad edilən, ən çox yenidən nəşr edilən, ən çox tərcümə edilən və ən çox təsir göstərən kitab olması heç bir təəcüb doğrultmur.